Elk jaar op 14 februari vieren we Valentijnsdag. We geven chocolade, bloemen en allerlei prachtige Valentijnsgeschenken aan de mensen van wie we houden en die we bewonderen.
Het is een algemeen aanvaarde traditie in onze moderne samenleving en vormt een grote commerciële gelegenheid voor kaartleveranciers en cadeauwinkels over de hele wereld.
Na Kerstmis is het een van de grootste gebeurtenissen van het jaar, en mensen halen alles uit de kast om het te vieren.
Laten we eens terugkijken in de tijd om te ontdekken waar Valentijnsdag vandaan komt en hoe het zich heeft ontwikkeld tot de viering die wij vandaag kennen.
Oorsprong van Valentijnsdag
Over de oorsprong van Valentijnsdag bestaan verschillende opvattingen. Veel mensen geloven dat het sterke banden heeft met een heidens festival genaamd Lupercalia.
Lupercalia was een viering ter ere van Lupercus, de god van de herders. Toen Rome werd gesticht, was het omgeven door wildernis, met vele wilde dieren zoals wolven.
Herders vereerden Lupercus omdat zij geloofden dat hij hun kuddes beschermde en vruchtbaarheid onder de dieren bevorderde. Daarom werd het festival van Lupercalia elk voorjaar gehouden, rond midden februari.
Met heidense festivals komen heidense rituelen. De festiviteiten begonnen in de grot van Lupercal, waar volgens de legende Romulus en Remus door een wolvin werden gezoogd.
De Luperci-priesters offerden geiten en honden, dieren die werden gezien als geschikt vanwege hun sterke seksuele instinct.
Daarna werden twee jongeren van adel naar een altaar gebracht. Hun voorhoofden werden aangeraakt met een bebloed mes en vervolgens schoongemaakt met wol gedoopt in melk, waarna zij moesten lachen.
Na een feestmaal renden de Luperci door de straten met riemen van geitenhuid en sloegen zij mensen die zij tegenkwamen, vooral vrouwen. Men geloofde dat dit vrouwen vruchtbaar maakte.
Volgens de overlevering plaatsten jonge vrouwen hun namen in een urn. Vrijgezelle mannen trokken een naam en het koppel bleef een jaar samen, vaak eindigend in een huwelijk.
Wie was Sint-Valentijn?
Dat was de heidense oorsprong van de dag, maar wie was Sint-Valentijn zelf?
Volgens geleerden zijn er drie belangrijke Valentijnen die allemaal verbonden zijn met 14 februari: een priester in Rome, een bisschop van Interamna en een martelaar uit de provincie Afrika.
Waarschijnlijk kan de laatste worden uitgesloten, maar over de priester en de bisschop blijven onzekerheden bestaan.
De priester in Rome zou op 14 februari rond 270 na Christus zijn gemarteld door keizer Claudius II. Deze keizer raakte verwikkeld in vele bloedige veldtochten en had moeite zijn leger op peil te houden.
Hij geloofde dat Romeinse mannen te gehecht waren aan hun gezinnen en daarom niet wilden vechten. Dus verbood hij huwelijken en verlovingen.
Valentijn vond dit onrechtvaardig en trouwde in het geheim jonge geliefden. Hij werd betrapt, gevangen genomen en ter dood veroordeeld.
Volgens de legende schreef hij in de gevangenis een afscheidsbriefje aan de blinde dochter van zijn cipier, ondertekend met “Van jouw Valentijn”. Na zijn dood werd hij heilig verklaard.
Sommigen geloven echter dat Sint-Valentijn de bisschop van Interamna was, die op vergelijkbare wijze door Claudius II werd gemarteld.
De overeenkomsten tussen beide verhalen — vooral het briefje voor de dochter van de cipier — hebben geleid tot de overtuiging dat priester en bisschop wellicht dezelfde persoon waren.
Valentijnsdag door de eeuwen heen
Het feest van Sint-Valentijn werd officieel ingesteld door paus Gelasius I in 496 na Christus. Sommigen zeggen dat de datum was bedoeld om Valentijns dood te herdenken.
Anderen geloven dat 14 februari bewust werd gekozen om het heidense Lupercalia te vervangen en te ontmoedigen.
Pas in de Middeleeuwen werd Valentijnsdag echt verbonden met liefde. In Engeland en Frankrijk geloofde men dat het paarseizoen van vogels op 14 februari begon.
Dat idee versterkte de romantische betekenis van de dag. Dichters en schrijvers uit de 14e en 15e eeuw droegen hieraan bij met talloze romantische verzen.
Deze verzen inspireerden geliefden om elkaar liefdesnotities en eenvoudige cadeaus, zoals bloemen, te geven.
De vroegst bekende Valentijn die is overgeleverd, is een Frans gedicht uit 1415 van Karel, hertog van Orléans.
Hij schreef het vanuit de Tower of London aan zijn vrouw, Bonne van Armagnac, nadat hij was gevangengenomen in de Slag bij Agincourt. Het originele gedicht bevindt zich tegenwoordig in de British Library in Londen.
Valentijnskaarten
In de 17e eeuw werd Valentijnsdag populair in Groot-Brittannië. Halverwege de 18e eeuw was het gewoon voor zowel vrienden als geliefden om kleine blijkjes van genegenheid of handgeschreven notities uit te wisselen.
Rond 1900 maakten gedrukte kaarten — dankzij verbeterde druktechnieken — de persoonlijke brieven steeds vaker overbodig.
Massaproductie en lagere posttarieven zorgden ervoor dat Valentijnskaarten immens populair werden.
Conclusie
De ontwikkeling van Valentijnsdag is omgeven door mysterie. Waarschijnlijk gaat de oorsprong terug tot het heidense Lupercalia, en is Sint-Valentijn ofwel een Romeinse priester, ofwel een Italiaanse bisschop, of misschien zelfs dezelfde persoon.
De kleinere tradities ontstonden verspreid over Europa in de afgelopen eeuwen.
Al deze elementen samen hebben geleid tot de Valentijnsdag zoals wij die vandaag kennen.
